Cathracha Litríochta UNESCO

Tá Baile Átha Cliath ar cheann de 53 cathair litríochta EOECNA ar domhan a bhaineann le braisle a sheasann do 6 mhór-roinn agus 39 tír, agus daonra comhcheangailte de bhreis is 26 milliún.

About Unescocitiesofliterature Projects Our Stories Sasha De Buyl MC Ger Holland Photography 1

Tá 6 réimse cruthaitheacha eile i Líonra níos leithne na gCathracha Cruthaitheacha UNESCO lena n-áirítear ceol, dearadh, ealaíona na meán, na healaíona tíre & ceardaíochta, gastranómachais agus scannán.

Chun a bheith ceadaithe mar Chathair Litríochta, ní mór do chathracha roinnt critéar arna leagan síos ag EOECNA a chomhlíonadh. Tá tréithe comhchosúla ag Cathracha Litríochta ainmnithe EOECNA:

Cáilíocht, cainníocht agus éagsúlacht na foilsitheoireachta sa chathair

Cáilíocht agus líon na gclár oideachais a dhíríonn ar litríocht intíre nó eachtrannach ag an mbunleibhéal, ag an dara leibhéal agus ag an leibhéal treasach.
Tá ról tábhachtach ag litríocht, drámaíocht agus/nó filíocht sa chathair.
Óstáil imeachtaí liteartha agus féilte a chuireann litríocht intíre agus eachtrannach chun cinn.
Leabharlanna, siopaí leabhar agus lárionaid chultúrtha phoiblí nó phríobháideacha a chaomhnaíonn, a chuireann chun cinn agus a scaipeann litríocht intíre agus eachtrannach a bheith ann.
Rannpháirtíocht earnáil na foilsitheoireachta in aistriú saothair liteartha ó theangacha náisiúnta éagsúla agus litríocht iasachta.
Rannpháirtíocht ghníomhach na meán traidisiúnta agus nua i gcur chun cinn na litríochta agus chun an margadh do tháirgí liteartha a neartú.

Cuireann cathracha tairiscintí faoi bhráid EOECNA le bheith ainmnithe mar Chathair Litríochta. Déanann an eagraíocht monatóireacht agus athbhreithniú ar na sonrúcháin gach ceithre bliana.

Ár Luachanna

Mar Chathracha Litríochta, táimid tiomanta do na luachanna seo a leanas a threoraíonn ár gcuid oibre, ár gcaidrimh agus ár ngníomhaíochtaí:

Tógfaimid líonra fáiltiúil comhoibritheach a léireoidh éagsúlacht agus saibhreas teangacha agus litríochta an domhain;
Cuirfimid luach an chomhphlé agus na saoirse cainte agus cainte chun cinn inár ngníomhaíochtaí go léir;
Saothróimid tríd an líonra deiseanna idirnáisiúnta a théann chun sochair ár n-earnálacha liteartha áitiúla agus náisiúnta;
Oibreoimid chun na caidrimh idir na cathracha cruthaitheacha uile ar fud na cruinne a neartú;
Beimid gníomhach agus réamhghníomhach inár gcumarsáid lena chéile agus lenár gcomhpháirtithe.

Tionscadail le cathracha EOECNA eile

Reáchtáladh comhdháil bhliantúil chathracha na litríochta in 2024 i nDún Éideann chun 20 bliain de Dhún Éideann a bheith ar an gcéad chathair litríochta i líonra Cathracha Cruthaitheacha na Litríochta EOECNA. Chun an ócáid a chomóradh, mhol cathair litríochta Melbourne go ndéanfadh cathracha na litríochta coimisiúnú ar fhile áitiúil chun dán a scríobh. Scríobh file áitiúil Bhaile Átha Cliath, Charlotte Buckley dán Bhaile Átha Cliath. Thacaigh cathair litríochta EOECNA Bhaile Átha Cliath le Charlotte le haghaidh meantóireachta faoi chlár Meantóireachta Náisiúnta Words Ireland. Tá a cuid filíochta le feiceáil in The Stinging Fly, Ambit, agus The Rialto. Tá a saothar liostaithe do Dhuais Idirnáisiúnta Filíochta Gregory O’Donoghue, do Chomórtas Filíochta na mBan de chuid Chumann Leabhar na Filíochta, agus don Ghradam Filíochta Basil Bunting. Tá cónaí uirthi i mBaile Átha Cliath áit a bhfuil PhD á déanamh aici san fhilíocht éicfheimineach. 

Éist le Na Bóithre a théann go Dún Éideann.

Chun tinreamh na gcathracha cruthaitheacha ag 16ú cruinniú bliantúil de chathracha cruthaitheacha EOECNA i mBrága, an Phortaingéil a cheiliúradh, iarradh ar gach cathair litríochta litir a sheoladh ó ógánach chuig ógánach amach anseo, fuaime taifeadtaí dánta faoi chathracha litríochta do thionscadal fuaime filíochta agus téacsanna dánta le haghaidh píosa léirithe i ngairdín poiblí i mBrága.

Roghnaigh Fighting Words file óg, Éire Ní Fhaoláin chun litir a scríobh ó óige go hógánach amach anseo agus is féidir leat a léamh anseo. (Nasc le léamh féach éist). Cuireadh a litir i mBéarla agus i bPortaingéilis i capsule ama mar aon le litreacha ó dhaoine óga eile.

Léiríodh taifeadtaí de dhánta Bhaile Átha Cliath ó Eavan Boland, Kerrie O’Brien, John Cummins, Richard Brennan agus Sara Creighton-Keogh i bhfuaimdhreach dánta i ngairdín poiblí measctha le dánta ó chathracha ar fud na cruinne. Westland Row le Thomas Kinsella, The Sound of Portuguese le Gerard Smyth, sleachta as The Dead le James Joyce agus Snowflake, Léadh Baile Átha Cliath Amháin Leabhar Amháin na bliana seo le Louise Nealon amach ar sheanteileafóin i ngairdín músaem i gcroílár Brága.

Comhdháil a bhí in Ár Scéalta ag ceiliúradh leabhair & foilsiú Cuimsitheach LADTA+ i mí na Samhna 2023. Ba í an chomhdháil i gcomhpháirtíocht le trí Chathair Litríochta EOECNA, Baile Átha Cliath, Manchain agus Nottingham buaic na hoibre a rinne grúpaí leabharlainne Rainbow in Éirinn agus sa RA.

Ó 2020 go 2023, le maoiniú ón gcomhairle ealaíon sa RA, i dTuaisceart Éireann agus Creative Ireland, tháirg Pop-Up Projects – gníomhaireacht litríochta leanaí atá lonnaithe i Londain, tionscadal uaillmhianach cruthaithe litríochta LADTA+ dar teideal The Rainbow Library.

Dhírigh comhdháil cheiliúrtha Bhaile Átha Cliath ar leabhair agus ar fhoilsitheoireacht do leanaí agus do dhaoine óga agus bhí sí ar siúl ar an 11ú Samhain 2023, i Halla Bedford, Caisleán Bhaile Átha Cliath. Dírithe ar dhaoine óga (16-26) atá ag scríobh agus ag léiriú faoi láthair, thug an chomhdháil gairmithe tionscail ó shaol na foilsitheoireachta in Éirinn agus daoine cruthaitheacha óga le chéile chun iad a spreagadh chun saothair a tháirgeadh do léitheoirí óga agus spreagadh a thabhairt do níos mó éagsúlachta de ghuthanna tearcionadaithe i leabhair do gach aois.

Bhí an chomhdháil sruthaithe beo agus is acmhainn úsáideach í do scríbhneoirí ionchasacha.

Arna mhaoiniú ag an Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán.

Ag comhoibriú le Litríocht Éireann chun 25 bliain de chur chun cinn litríocht na Gaeilge a cheiliúradh agus í a chur ar fáil i dteangacha eile, Baile Átha Cliath Cathair Litríochta EOECNA ceangailte le 5 chathair eile litríochta, Bucheon & Wonju sa Chóiré Theas, Obidos sa Phortaingéil, Québec i gCeanada agus Réicivíc, an Íoslainn, ar thionscadal aistriúcháin.

Tá cúig ghearrscéal chomhaimseartha Ghaeilge le Claire Keegan, Danielle McLaughlin, Mary Costello, Kevin Barry agus Wendy Erskine aistrithe go Cóiréis, Portaingéilis, Fraincis agus Íoslainnis ag na haistritheoirí Jiyang Noh, Jeehyun Shin, Vasco Gato, Pascal Raud agus Ingunn Snædal.

Cliceáil anseo chun na foilseacháin dátheangacha a léamh.

Seoda a thugtar ar an gcomhoibriú, focal a chiallaíonn ‘jewels’ i mBéarla, agus tá tacaíocht aige ó An Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán, Éire.